ภ.ง.ด. 94 คู่มือฉบับสมบูรณ์: ภาษีครึ่งปีที่ผู้ประกอบอาชีพอิสระและร้านค้าออนไลน์ต้องรู้
สำหรับผู้ทำอาชีพอิสระ ผู้ประกอบการรายย่อย หรือผู้ที่ขายสินค้าทางออนไลน์ การเข้าใจเรื่องภาษีเป็นเรื่องสำคัญที่มองข้ามไม่ได้ โดยเฉพาะ “ภ.ง.ด. 94” ซึ่งเป็นแบบยื่นภาษีครึ่งปีที่หลายคนอาจยังไม่คุ้นเคย บทความนี้จึงรวบรวมข้อมูลครบถ้วนจากแหล่งที่มาที่น่าเชื่อถือ เช่น กรมสรรพากร ธนาคารกรุงศรีอยุธยา ธนาคารกสิกรไทย และ KTC เพื่อช่วยให้คุณยื่นภาษีได้อย่างถูกต้อง ไม่พลาดกำหนดเวลา และหลีกเลี่ยงบทลงโทษที่อาจเกิดขึ้น
ภ.ง.ด. 94 คืออะไร และทำไมคุณต้องยื่น?
ภ.ง.ด. 94 หรือ “ภาษีครึ่งปี” เป็นภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาที่ต้องเสียตามมาตรา 50 แห่งประมวลรัษฎากร สำหรับผู้ได้รับเงินได้ประเภท 40(5) ถึง 40(8) ซึ่งหมายถึงผู้ที่มีรายได้จากการประกอบอาชีพอิสระ เช่น แพทย์ ทนายความ ช่างภาพ สถาปนิก นักเขียน ผู้ให้บริการต่าง ๆ ตลอดจนผู้ขายสินค้าผ่านช่องทางออนไลน์ ร้านค้าออนไลน์ หรือร้านค้าขนาดเล็กที่ไม่ได้จดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม
ลักษณะสำคัญของ ภ.ง.ด. 94 คือ ยื่นทุก 6 เดือน ภายในเดือนมกราคมและกรกฎาคมของทุกปี โดยคำนวณจากกำไรครึ่งปี ไม่ใช่หักจากยอดรายรับทั้งหมด ผู้ที่ต้องยื่นคือผู้ที่มีรายได้จากการประกอบกิจการหรือวิชาชีพโดยตรง ไม่มีนายจ้างหักภาษี ณ ที่จ่ายให้ และไม่ได้ยื่นภาษีนิติบุคคล กล่าวคือ ระบบต้องการให้ผู้มีรายได้จากการทำงานอิสระชำระภาษีล่วงหน้าครึ่งปี เพื่อช่วยให้การวางแผนภาษีปลายปีง่ายขึ้นและลดภาระในช่วงยื่นภาษีประจำปี
อ้างอิงจาก กรมสรรพากร การยื่น ภ.ง.ด. 94 เป็นหน้าที่ทางกฎหมาย หากเลี่ยงหรือไม่ยื่นอาจมีบทลงโทษตามมา ทั้งจากข้อความในประกาศและคำแนะนำจากสถาบันการเงินชั้นนำ เช่น กรุงศรี ที่ระบุชัดเจนว่าผู้ประกอบอาชีพอิสระทุกคนควรให้ความสำคัญ
ใครต้องยื่น ภ.ง.ด. 94 บ้าง?
คำถามที่พบบ่อยคือ “ฉันต้องยื่นไหม?” ต่อไปนี้คือกลุ่มบุคคลที่เข้าข่ายต้องยื่นภาษีครึ่งปี:
- ผู้ให้บริการวิชาชีพอิสระ เช่น ทันตแพทย์ ทนายความ แอคเคาท์แนต สถาปนิก นักบัญชี ช่างภาพ วิทยากร นักแปล นักเขียน ผู้สอนพิเศษ
- ผู้ค้าออนไลน์ ที่ขายสินค้าบนแพลตฟอร์มต่าง ๆ เช่น Shopee, Lazada, Facebook, TikTok
- ผู้ให้บริการด้านดิจิทัล เช่น โปรแกรมเมอร์อิสระ นักออกแบบกราฟิก เว็บดีไซเนอร์ นักผลิตคอนเทนต์
- เจ้าของกิจการขนาดเล็ก ที่ไม่ได้จดทะเบียนเป็นนิติบุคคลและไม่ใช่ผู้ถูกหัก ณ ที่จ่าย
- ผู้รับจ้างทำของหรือบริการ ที่ไม่มีนายจ้างหักภาษีให้
ต้องเน้นย้ำว่า หากคุณได้รับเงินได้จากการให้บริการหรือขายสินค้าโดยตรง และได้รับเงินเข้าบัญชีส่วนตัว โดยไม่มีใบหักภาษี ณ ที่จ่าย (Form หัก ณ ที่จ่าย 1.1 หรือ 53) คุณมีโอกาสถูกจัดอยู่ในกลุ่มที่ต้องยื่น ภ.ง.ด. 94 แหล่งข้อมูลอย่าง KTC และ กรมสรรพากร ย้ำว่าแม้จะเป็นงานเสริมหรือรายรับไม่สูงมาก ก็ควรตรวจสอบด้วยตัวเอง เพราะความไม่รู้ไม่ใช่เหตุผลในการหลีกเลี่ยงหน้าที่ภาษี
วิธีคำนวณและยื่น ภ.ง.ด. 94 อย่างละเอียด
การคำนวณภาษีครึ่งปีเริ่มจากการนำ “รายได้สุทธิ” หรือกำไรในช่วง 6 เดือนแรกหรือ 6 เดือนหลัง มาคำนวณ โดยมีขั้นตอนดังนี้:
- รวมรายได้ที่ได้รับ ทุกบาทที่ได้จากการขายสินค้าหรือให้บริการ
- หักรายจ่ายที่เกี่ยวข้องโดยตรง เช่น ค่าสินค้าที่ขาย ค่าขนส่ง ค่าโปรแกรม ค่าอินเตอร์เน็ต ค่าเว็บไซต์ ค่าโฆษณา ค่าออกแบบ ค่าเช่าพื้นที่
- นำกำไร (รายได้สุทธิ) ไปคำนวณภาษี ซึ่งใช้อัตราภาษีตามเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนด
ตัวอย่างเช่น หากในช่วง 6 เดือนแรกของปี คุณมีรายได้ 300,000 บาท และมีรายจ่ายรวม 120,000 บาท กำไรสุทธิจะเท่ากับ 180,000 บาท จากนั้นนำจำนวนนี้ไปคำนวณภาษีโดยอ้างอิงอัตราภาษีปัจจุบัน ซึ่งภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาใช้ “อัตราก้าวหน้า” ดังนี้:
- 0 – 150,000 บาท: อัตรา 0%
- 150,001 – 300,000 บาท: อัตรา 5%
ดังนั้น ภาษีที่ต้องจ่าย = (180,000 – 150,000) × 5% = 1,500 บาท นี่คือจำนวนที่ต้องยื่นใน ภ.ง.ด. 94 ภายในเดือนกรกฎาคม
การยื่นสามารถทำได้ 2 ช่องทาง: ทางระบบ e-Filing ผ่านเว็บไซต์ของ กรมสรรพากร หรือยื่นด้วยตนเองที่สำนักงานสรรพากรพื้นที่ใกล้บ้าน โดยต้องเตรียมเอกสาร เช่น รายละเอียดรายรับ-รายจ่าย สมุดบัญชี ใบแจ้งหนี้ หรือหลักฐานการขาย เพื่อความสะดวก ผู้เชี่ยวชาญด้านบัญชีและแพลตฟอร์มบัญชีออนไลน์ เช่น FlowAccount แนะนำให้จัดทำบัญชีรายรับ-รายจ่ายอย่างเป็นระบบตั้งแต่ต้น
กำหนดเวลาและขั้นตอนการยื่นที่ไม่ควรพลาด
ภ.ง.ด. 94 ต้องยื่นทุกครึ่งปี ดังนี้:
- รอบที่ 1: ยื่นภายในวันที่ 31 กรกฎาคม (สำหรับรายได้เดือนมกราคม – มิถุนายน)
- รอบที่ 2: ยื่นภายในวันที่ 31 มกราคมของปีถัดไป (สำหรับรายได้เดือนกรกฎาคม – ธันวาคม)
หากคุณเพิ่งเริ่มต้นธุรกิจกลางปี ก็ยังต้องยื่นตามรอบเวลานั้น ๆ เช่น เริ่มขายของตั้งแต่เมษายน ก็ต้องรวมรายได้ตั้งแต่เมษายนถึงมิถุนายน แล้วยื่นภายในกรกฎาคม
การล่าช้าในการยื่นมีค่าปรับ โดยมีอัตราดังนี้:
- เกินกำหนดไม่เกิน 15 วัน: ปรับ 100 บาท
- เกินกำหนดเกิน 15 วัน: ปรับ 200 บาท
- มีโทษเพิ่มเติมหากไม่ยื่นและถูกตรวจพบ: ปรับสูงสุดถึง 2,000 บาท และอาจถูกประเมินภาษีเพิ่มเติมพร้อมเบี้ยปรับและเงินเพิ่ม
KTC ชี้ชัดว่าแม้ภาษีที่ต้องจ่ายจริงในปีนั้นจะน้อย แต่การไม่ยื่น ภ.ง.ด. 94 ถือเป็นความผิดตามกฎหมาย และอาจทำให้ถูกลงโทษแม้ในปีต่อไปจะยื่นภาษีถูกต้องก็ตาม
ข้อดีของการยื่น ภ.ง.ด. 94 อย่างสม่ำเสมอ
บางคนอาจมองว่า ภ.ง.ด. 94 เป็นเพียงการยื่นเพิ่มเติมที่ยุ่งยาก แต่ความจริงแล้ว การยื่นภาษีครึ่งปีมีประโยชน์หลายประการ:
- ช่วยวางแผนภาษีได้ดีขึ้น เพราะรู้ล่วงหน้าว่าปีนั้นต้องจ่ายภาษีประมาณเท่าไหร่
- ลดภาระในช่วงยื่นภาษีปลายปี เพราะได้ชำระไปแล้วบางส่วน
- แสดงความโปร่งใสต่อภาครัฐ และลดความเสี่ยงจากการถูกตรวจสอบ
- ใช้เป็นเอกสารประกอบการขอสินเชื่อหรือเครดิต หลายธนาคารพิจารณาประวัติการเสียภาษีในการอนุมัติสินเชื่อ
SCB ชี้ว่า ผู้มียอดยื่นภาษีสม่ำเสมอไม่ว่าจะเป็น ภ.ง.ด. 90, 91 หรือ 94 มักมีโอกาสได้รับวงเงินสินเชื่อที่สูงกว่าและอัตราดอกเบี้ยที่ดีกว่า เนื่องจากระบุว่ามีรายได้ที่มั่นคงและโปร่งใส
คำถามที่พบบ่อย (FAQ)
ภ.ง.ด. 94 ต่างจาก ภ.ง.ด. 90 และ 91 อย่างไร?
ภ.ง.ด. 94 เป็นแบบยื่นภาษีครึ่งปีสำหรับผู้มีรายได้จากอาชีพอิสระ ในขณะที่ ภ.ง.ด. 90 และ 91 เป็นแบบยื่นภาษีเงินได้ประจำปี โดย 90 ใช้กับผู้มีรายได้หลายทาง ขณะที่ 91 ใช้กับพนักงานที่มีรายได้จากโบนัส หรือรายได้ที่ไม่ได้ถูกหัก ณ ที่จ่ายครบ
หากไม่มีกำไรในงวดนี้ ต้องยื่น ภ.ง.ด. 94 ไหม?
ต้องยื่นหากมีรายได้ แม้จะมีผลประกอบการขาดทุน หรือกำไรเป็นศูนย์ ก็ยังต้องยื่นแบบ “แจ้งยอด 0” เพื่อแสดงเจตนาและเป็นหลักฐานยืนยัน
ยื่นผ่านออนไลน์ได้ที่ไหน?
ยื่นได้ที่เว็บไซต์ www.rd.go.th โดยใช้ระบบ e-Filing ต้องมี Username และ Password จากกรมสรรพากร และยื่นผ่านเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน “e-Tax” ได้
สามารถขอคืนภาษีครึ่งปีได้หรือไม่?
ไม่สามารถขอคืนได้ทันทีในช่วงครึ่งปี เพราะ ภ.ง.ด. 94 เป็นการชำระล่วงหน้า เมื่อยื่นภาษีประจำปี (ภ.ง.ด. 90) จะมีการคำนวณยอดสรุปทั้งปี และหากจ่ายเกิน จะได้รับเงินคืนหรือใช้เป็นส่วนลดภาษีปีถัดไป
ถ้าไม่ยื่น ภ.ง.ด. 94 จะมีผลอย่างไร?
มีผลทั้งทางกฎหมายและเครดิต โดยมีค่าปรับตั้งแต่ 100-2,000 บาท และอาจถูกประเมินเพิ่มเติมพร้อมเบี้ยปรับ หากถูกลงทะเบียนไว้ในระบบและมีรายได้ชัดเจน กรมสรรพากรมีระบบตรวจสอบข้ามฐานข้อมูล เช่น จากธนาคาร พลังงาน หรือแพลตฟอร์มออนไลน์
