เคยไหมครับ จู่ๆ ก็มีเรื่องฉุกเฉิน ต้องใช้เงินก้อนแบบ “เดี๋ยวนี้เลย” ไม่ว่าจะเป็นค่าซ่อมรถที่เสียกลางทางกะทันหัน ค่ารักษาพยาบาลที่ไม่ได้คาดคิด หรือโอกาสทางธุรกิจที่ต้องคว้าไว้แต่ต้องการเงินสดอย่างรวดเร็ว
ในโลกการเงิน ทั้งส่วนตัวและของบริษัทห้างร้าน เขามองเรื่อง “ความพร้อมใช้” ของเงินนี่แหละครับว่าเป็นเรื่องสำคัญมากๆ ภาษาทางการหน่อยเขาเรียกว่า “สภาพคล่อง” (Liquidity) ซึ่งหมายถึงความสามารถในการแปลงสินทรัพย์ที่เรามี ให้กลายเป็นเงินสดได้รวดเร็วแค่ไหน เพื่อนำไปใช้จ่ายหรือชำระหนี้ต่างๆ ได้ทันท่วงที
ทีนี้ ถ้าพูดถึง “สินทรัพย์” หรือทรัพย์สมบัติต่างๆ ที่เราเป็นเจ้าของ หรือบริษัทเป็นเจ้าของ คุณผู้อ่านพอจะเดาออกไหมครับว่า สินทรัพย์ในข้อใดเป็นสินทรัพย์ที่เปลี่ยนเป็นเงินสดได้เร็วที่สุด? คำถามนี้สำคัญมากนะครับ เพราะมันคือหัวใจของการอยู่รอดทางการเงินเลยทีเดียว
ในบทความนี้ ในฐานะคอลัมนิสต์การเงินที่อยากชวนคุยเรื่องเงินๆ ทองๆ แบบเข้าใจง่าย เราจะมาเจาะลึกเรื่องนี้กันครับ
**สินทรัพย์ คืออะไรกันแน่? ง่ายๆ สไตล์ชาวบ้าน**
ก่อนอื่น มาทำความเข้าใจคำว่า “สินทรัพย์” (Assets) กันก่อนครับ ลองนึกภาพง่ายๆ มันก็เหมือน “ของดี” หรือ “ทรัพย์สมบัติ” ที่เราเป็นเจ้าของ หรือคาดว่าจะได้รับประโยชน์จากมันในอนาคต อาจจะเป็นข้าวของเงินทอง ที่ดิน อาคาร หรือแม้แต่สิทธิที่เรามี เช่น สิทธิในการเก็บหนี้จากคนอื่น
ตรงกันข้ามกับ “หนี้สิน” (Liabilities) ซึ่งก็คือ “ภาระ” หรือ “หนี้” ที่เราติดค้างคนอื่นอยู่ และต้องจ่ายคืนในอนาคต ส่วน “ส่วนของเจ้าของ” (Owner’s Equity) ก็คือส่วนที่เหลือจริงๆ หลังจากเอาสินทรัพย์ทั้งหมดไปหักหนี้สินออกไปแล้วนั่นเองครับ
ประเด็นสำคัญของเราในวันนี้คือ “สินทรัพย์” ครับ เพราะมันนี่แหละคือแหล่งเงินของเรา
**แบ่งกลุ่มสินทรัพย์ตาม “ความเร็ว” ในการแปลงเป็นเงินสด**
ในโลกการเงิน เขาไม่ได้มองสินทรัพย์ทุกอย่างเท่ากันหมดนะครับ เขามีการแบ่งกลุ่มตาม “ความเร็ว” หรือ “ความง่าย” ในการแปลงเป็นเงินสด ซึ่งนี่แหละคือหัวใจของสภาพคล่อง
1. **สินทรัพย์หมุนเวียน (Current Assets):** ชื่อก็บอกว่า “หมุนเวียน” แปลว่ามันไหลเวียน เปลี่ยนมือได้ค่อนข้างเร็ว โดยทั่วไปคือภายในระยะเวลา 1 ปี หรือภายใน 1 รอบระยะเวลาดำเนินงานของกิจการ (ถ้ามันยาวกว่า 1 ปี) สินทรัพย์กลุ่มนี้คือพวกที่มีสภาพคล่องสูง พร้อมจะแปลงเป็นเงินสดมาให้เราใช้ได้ไวๆ
2. **สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน (Non-Current Assets):** กลุ่มนี้ตรงข้ามเลยครับ คือพวกที่แปลงเป็นเงินสดได้ช้ากว่า ใช้เวลานานเกิน 1 ปี ส่วนใหญ่จะเป็นของที่มีอายุการใช้งานยาวๆ หรือไม่ได้ตั้งใจจะขายในเร็วๆ นี้
แล้วไอ้เจ้า สินทรัพย์ในข้อใดเป็นสินทรัพย์ที่เปลี่ยนเป็นเงินสดได้เร็วที่สุด เนี่ย มันต้องอยู่ในกลุ่มไหนล่ะครับ? ชัดเจนว่าต้องเป็นกลุ่มแรก คือ “สินทรัพย์หมุนเวียน” นี่แหละที่เป็นแหล่งรวมของสินทรัพย์ที่สภาพคล่องสูง
**เปิดโผ “สินทรัพย์หมุนเวียน” ใครคือพระเอกเรื่องความเร็ว?**
ในกลุ่ม “สินทรัพย์หมุนเวียน” เอง ก็ยังมีความเร็วที่แตกต่างกันไปอีกนะครับ ลองมาดูกันว่ามีอะไรบ้าง และใครคือคนที่เร็วที่สุดในปฐพี!
* **เงินสด (Cash):** นี่ไงครับ คำตอบ! **เงินสดนี่แหละคือสินทรัพย์ที่เปลี่ยนเป็นเงินสดได้เร็วที่สุด!** เพราะมันเป็นเงินสดอยู่แล้วไงครับ ไม่ต้องผ่านขั้นตอนการแปลงสภาพใดๆ ทั้งสิ้น ถืออยู่ในมือปุ๊บ ใช้จ่ายได้ทันที! ไม่ว่าจะเป็นเงินสดในกระเป๋า หรือเงินสดที่กิจการเก็บไว้ในลิ้นชัก ก็คือสุดยอดของสภาพคล่อง
* **เงินฝาก (Deposits):** รองลงมาก็พวกเงินที่อยู่ในบัญชีธนาคารของเรา หรือของบริษัทครับ รวมถึงเช็คที่ใกล้ถึงกำหนดขึ้นเงิน พวกนี้ก็ใกล้เคียงเงินสดมากๆ แล้ว แค่เดินไปกดตู้ ATM หรือใช้ Mobile Banking โอนจ่าย ก็เท่ากับแปลงเป็นเงินสดเพื่อนำไปใช้ได้ทันที
* **เงินลงทุนระยะสั้น (Short-term Investments):** อันนี้คือการเอาเงินไปลงทุนในสินทรัพย์ที่มีความเสี่ยงต่ำมากๆ และตั้งใจจะถือไว้ไม่เกิน 1 ปี เช่น พวกกองทุนรวมตลาดเงิน หรือพันธบัตรรัฐบาลระยะสั้น พวกนี้โดยทั่วไปก็สามารถไถ่ถอนหรือขายคืนเพื่อเอาเงินสดกลับมาได้ค่อนข้างไว แต่อาจจะต้องใช้เวลา 1-2 วันทำการบ้าง ก็ยังถือว่าเร็วอยู่ดี
* **ลูกหนี้การค้า (Accounts Receivable):** นี่คือเงินที่คนอื่น (ลูกค้า) ค้างเราอยู่จากการขายสินค้าหรือบริการแบบให้เครดิตครับ ถือเป็นสินทรัพย์หมุนเวียน เพราะคาดว่าจะเก็บได้ภายใน 1 ปี แต่ความเร็วในการได้เงินสดมาจริงๆ เนี่ย… ขึ้นอยู่กับว่าลูกค้าจะจ่ายเมื่อไหร่ และเราตามเก็บหนี้ได้ดีแค่ไหน บางทีต้องใช้เวลาตามทวงถาม ซึ่งอาจจะช้ากว่าพวกเงินสดหรือเงินฝากเยอะเลย ใครทำธุรกิจจะเข้าใจดี บางทีมันไม่ได้เงินมาปุ๊บปั๊บนะ!
* **สินค้าคงคลัง (Inventory):** นี่คือวัตถุดิบ สินค้าที่กำลังผลิต หรือสินค้าสำเร็จรูปที่พร้อมขายครับ มันเป็นสินทรัพย์ก็จริง แต่จะแปลงเป็นเงินสดได้ ก็ต่อเมื่อเรา “ขายสินค้า” นั้นได้! ถ้าสินค้าขายดีมากๆ หมดไว ก็เหมือนได้เงินสดคืนมาเร็ว แต่ถ้าสินค้าค้างสต็อกเยอะๆ ขายไม่ออก มันก็เป็นแค่ของที่กองอยู่ ไม่ได้กลายเป็นเงินสดสักที… แถมยังอาจจะเสื่อมสภาพล้าสมัยอีก เป็นสินทรัพย์หมุนเวียนที่สภาพคล่องค่อนข้างต่ำเมื่อเทียบกับเงินสดหรือเงินฝากเลยครับ
* **อื่นๆ เช่น รายได้ค้างรับ (Accrued Revenue), ค่าใช้จ่ายล่วงหน้า (Prepaid Expenses), วัสดุสำนักงาน (Supplies):** พวกนี้ก็ถือเป็นสินทรัพย์หมุนเวียนตามหลักการบัญชีครับ แต่ในแง่การแปลงเป็นเงินสดโดยตรง อาจจะไม่ใช่แหล่งหลักเหมือนพวกข้างบน เช่น รายได้ค้างรับก็ต้องรอให้คนอื่นจ่ายเงิน ค่าใช้จ่ายล่วงหน้าก็คือจ่ายไปแล้วรอรับประโยชน์ ไม่ได้แปลงเป็นเงินสดกลับมาโดยตรง ส่วนวัสดุสำนักงานก็ใช้ไปเรื่อยๆ ไม่ได้เอาไปขายเพื่อแลกเงินสด
เพราะฉะนั้น เมื่อถามว่า สินทรัพย์ในข้อใดเป็นสินทรัพย์ที่เปลี่ยนเป็นเงินสดได้เร็วที่สุด ในบรรดารายการสินทรัพย์ทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นบ้าน ที่ดิน รถยนต์ หุ้น พันธบัตร สิทธิบัตร หรือแม้แต่ลูกหนี้ คำตอบที่ถูกต้องและเร็วที่สุดยืนหนึ่งเสมอ ก็คือ **เงินสด** ครับ!
**แล้วทำไมต้องรู้เรื่องนี้? สภาพคล่องสำคัญไฉน?**
การรู้ว่าสินทรัพย์แบบไหนแปลงเป็นเงินสดได้เร็วแค่ไหน มีความสำคัญมากๆ ครับ ทั้งกับตัวเราเองและกับธุรกิจ
* **สำหรับตัวเรา:** ถ้าเรามีแต่สินทรัพย์ที่ไม่หมุนเวียนเลย เช่น มีบ้านราคาแพง มีรถหรู มีที่ดินเยอะแยะ แต่ไม่มีเงินสดหรือเงินฝากในบัญชีเลย เวลาเจอเหตุฉุกเฉินที่ต้องใช้เงินด่วนๆ เราจะลำบากทันที อาจจะต้องไปกู้หนี้ยืมสิน หรือต้องรีบขายของมีค่าในราคาถูกๆ การมี “เงินสำรองฉุกเฉิน” ซึ่งส่วนใหญ่ก็คือเงินสดหรือเงินฝากนี่แหละ จึงเป็นสิ่งสำคัญมากๆ ครับ
* **สำหรับธุรกิจ:** สภาพคล่องสำคัญยิ่งกว่าชีวิต! กิจการต้องมีเงินสดหมุนเวียนเพียงพอสำหรับจ่ายค่าใช้จ่ายประจำวัน เช่น เงินเดือน ค่าเช่า ค่าน้ำค่าไฟ ค่าซัพพลายเออร์ ถ้ามีสินทรัพย์เยอะแยะ เช่น มีสินค้าคงคลังเต็มโกดัง มีลูกหนี้การค้ามหาศาล แต่ไม่มีเงินสดในมือเลย กิจการก็อาจจะ “ชักหน้าไม่ถึงหลัง” ไม่มีเงินไปจ่ายหนี้ระยะสั้น หรือจ่ายค่าใช้จ่ายจำเป็น จนสุดท้ายอาจต้องปิดตัวลงได้ แม้ว่าจะมีกำไรจากงบการเงินก็ตาม
นักวิเคราะห์ทางการเงินจึงให้ความสำคัญกับการวิเคราะห์สภาพคล่องของบริษัทมากๆ ครับ หนึ่งในเครื่องมือพื้นฐานที่ใช้กันแพร่หลายคือ **อัตราส่วนสภาพคล่องหมุนเวียน (Current Ratio)** แนวคิดเหล่านี้เป็นส่วนหนึ่งของการวิเคราะห์ฐานะทางการเงินที่สำคัญ ซึ่งมีการรวบรวมและวิเคราะห์โดยผู้เชี่ยวชาญ เช่น แนวทางจากแหล่งข้อมูลอย่าง PEAK เป็นต้น
อัตราส่วนสภาพคล่องหมุนเวียนคำนวณง่ายๆ ครับ คือเอา **สินทรัพย์หมุนเวียนทั้งหมด** ไปหารด้วย **หนี้สินหมุนเวียนทั้งหมด**
* ถ้าอัตราส่วนออกมา “มากกว่า 1 เท่า” ก็ถือว่าบริษัทมีสินทรัพย์ที่พร้อมแปลงเป็นเงินสดมากกว่าหนี้ที่ต้องจ่ายคืนในเร็วๆ นี้ ถือว่ามีสภาพคล่อง “ดี”
* ถ้า “น้อยกว่า 1 เท่า” ก็แปลว่าสินทรัพย์ที่พร้อมใช้มีน้อยกว่าหนี้ระยะสั้นที่ต้องจ่ายคืน อาจจะมีปัญหาสภาพคล่องได้
* แต่ถ้า “สูงเว่อร์เกินไป” เช่น มากกว่า 2-3 เท่า ตลอดเวลา ก็อาจจะแปลว่าบริษัทบริหารสินทรัพย์ไม่มีประสิทธิภาพ ถือเงินสดไว้เยอะเกินไป หรือมีสินค้าค้างสต็อกเยอะเกินไป ไม่ได้นำเงินไปลงทุนให้งอกเงย
**สรุปและคำแนะนำฉบับเข้าใจง่าย**
สำหรับคำถามที่ว่า สินทรัพย์ในข้อใดเป็นสินทรัพย์ที่เปลี่ยนเป็นเงินสดได้เร็วที่สุด คำตอบที่ชัดเจนที่สุด และมีความสำคัญพื้นฐานที่สุดสำหรับทั้งชีวิตส่วนตัวและการทำธุรกิจ ก็คือ **”เงินสด”** นั่นเองครับ ตามมาติดๆ ด้วยเงินฝาก และเงินลงทุนระยะสั้นที่มีความเสี่ยงต่ำมากๆ
การมีสินทรัพย์ที่มีสภาพคล่องสูงเพียงพอเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการบริหารความเสี่ยงและเตรียมพร้อมรับมือกับเหตุการณ์ไม่คาดฝัน เหมือนกับการมีถังดับเพลิงไว้ในบ้าน หรือมีล้ออะไหล่ในรถยนต์ มันอาจจะไม่ได้สร้างรายได้ให้เราโดยตรง แต่สำคัญมากๆ ในยามฉุกเฉิน
**คำแนะนำปิดท้าย:**
1. **สร้างเงินสำรองฉุกเฉิน:** สำหรับชีวิตส่วนตัว ควรมีเงินสดหรือเงินฝากในบัญชีที่เข้าถึงได้ง่าย อย่างน้อย 3-6 เดือนของค่าใช้จ่ายจำเป็น เพื่อเป็นเบาะรองรับเมื่อเจอเรื่องไม่คาดฝัน นี่คือการสร้าง “สภาพคล่อง” ให้ตัวเองครับ
2. **บริหารสภาพคล่องธุรกิจให้ดี:** สำหรับผู้ประกอบการ ต้องหมั่นตรวจเช็ครายงานทางการเงิน โดยเฉพาะงบดุล และอัตราส่วนสภาพคล่องต่างๆ ให้แน่ใจว่ามีเงินสดเพียงพอสำหรับค่าใช้จ่ายและหนี้ระยะสั้น การบริหารลูกหนี้และสินค้าคงคลังก็มีผลต่อสภาพคล่องโดยตรงครับ
3. **เข้าใจความเสี่ยง:** การถือเงินสดไว้เยอะเกินไปก็มีข้อเสียครับ คือเงินอาจจะเฟ้อ ค่าลดลงเมื่อเวลาผ่านไป หรือเสียโอกาสในการนำเงินไปลงทุนในสินทรัพย์อื่นๆ ที่อาจให้ผลตอบแทนสูงกว่าในระยะยาว การบริหารสินทรัพย์ที่ดีจึงต้องหาจุดสมดุลระหว่าง “สภาพคล่อง” ที่จำเป็น กับ “การลงทุน” เพื่อสร้างความมั่งคั่งในระยะยาว
⚠️ **ข้อควรจำ:** การบริหารเงินทุนและการลงทุนมีความเสี่ยงเสมอครับ ความเร็วในการแปลงสินทรัพย์เป็นเงินสดก็เป็นเพียงหนึ่งในปัจจัยที่ต้องพิจารณา ไม่ใช่ทั้งหมด การลงทุนในสินทรัพย์ต่างๆ มีความเสี่ยงและผลตอบแทนที่แตกต่างกันไป โปรดศึกษาข้อมูลและทำความเข้าใจความเสี่ยงของสินทรัพย์แต่ละประเภทให้รอบคอบก่อนตัดสินใจเสมอ หากสภาพคล่องส่วนตัวหรือธุรกิจของคุณไม่สูงพอ การนำเงินไปลงทุนในสินทรัพย์ที่เปลี่ยนเป็นเงินสดได้ช้า หรือมีความผันผวนสูง ควรพิจารณาให้ถี่ถ้วนเป็นพิเศษ และอาจปรึกษาผู้เชี่ยวชาญทางการเงินเพื่อวางแผนที่เหมาะสมกับสถานการณ์ของคุณที่สุดครับ!
